مجری: محمد نیکخواه

چکیده:

برنامه ­درسی تربیت معلم، طی صد سال گذشته تغییرات متعددی را تجربه کرده است. در سال 1391، دانشگاه فرهنگیان با رسالت­ها و مأموریت­های جدید تأسیس و اقدام به پذیرش دانشجو نموده است. انتظار می­رود دانشگاه از طریق یک برنامه­درسی مناسب، بتواند روح جدیدی در کالبد نظام آموزشی بدمد. از این رو در سال 1393، دانشگاه برنامه­درسی جدیدی را که طی فرآیندهای متعدد تدوین شد را به مرحله اجرا گذاشته است. هدف این پژوهش بررسی کیفیت اجرای برنامه­درسی جدید رشته آموزش ابتدایی، با توجه به روی­کردهای مختلف اجرا، ویژگی­های برنامه و کیفیت عناصر و مؤلفه­های آن و تأثیر آن در کسب شایستگی­های لازم در دانشجویان بوده است.

این پژوهش از نظر هدف، کاربردی و روش آن توصیفی- تحلیلی و ترکیبی است. جامعه آماری بخش پیمایشی شامل کادر آموزشی(حدود56 نفر) و دانشجویان(586 نفر) رشته آموزش ابتدایی دانشگاه فرهنگیان استان چهارمحال و بختیاری در سال تحصیلی 96-1395 بوده است. نمونه­آماری مربوط به پرسشنامه شامل 41 نفر کادر آموزشی و 239 نفر دانشجو و مصاحبه 20 نفر کادر آموزشی و 75 نفر دانشجو بوده است. جامعه آماری بخش اسناد و مدارک شامل اسناد بالادستی و پوشه کار دانشجویان(25 گزارش پروژه) بوده است. ابزار گردآوری داده­ها شامل پرسشنامه پژوهشگرساخته، فرم مصاحبه و چند چک­لیست برای بررسی اسناد و مدارک بوده است. روایی ابزار توسط پنج تن از همکاران دانشگاه مورد بررسی قرار گرفت. ضریب پایایی سؤال­های پرسشنامه به روش آلفای کرانباخ، حدود 97/0 محاسبه شده است. پرسشنامه­ها و فرم­های مصاحبه­ها با مراجعه حضوری به افراد نمونه آماری تکمیل گردیدند. برای تحلیل داده­ها از روش­های متناسب آمار توصیفی و آزمون­های استنباطی استفاده شده است.

طبق نتایج پژوهش، رویکرد حاکم بر اجرای برنامه­ بیشتر وفادرانه بوده و انطباق کمی با شرایط استان داشته است. گرچه روی­کردهای حاکم بر تدوین و بازنگری برنامه جدید، شایستگی و تربیت محوری، تلفیقی بودن، انعطاف­پذیری و عمل­گرایی بوده­اند، اما میزان توجه به آنها هنگام اجرا کمتر از متوسط بوده است. میزان تأثیر برنامه در ایجاد شایستگی­های عمومی، تربیتی، موضوعی و موضوعی-تربیتی در حد متوسط و کمتر از آن بوده است. در زمینه کیفیت مؤلفه­ها و عناصر برنامه، گرچه هدف­های برنامه به خوبی تدوین شدند، اما در اجرا با مشکلات متعددی روبرو بوده­اند و محتوای آموزشی رشته از مطلوبیت بالایی برخوردار نبوده است. بیشترین چالش­ها و مشکلات دانشگاه مربوط به آموزشگران بوده است که از دانش و مهارت­های لازم برخوردار نبوده­اند. دانشگاه از نظر امکانات، تجهیزات و فضاهای آموزشی در وضعیت مطلوبی قرار نداشته است. فرآیندهای اجرای برنامه­ با مشکلات متعددی روبرو بوده است و بیشتر به مباحث نظری پرداخته، اجرای درس کارورزی با مشکلات متعددی روبرو بوده و روش­های مدیریت و نظارت بر اجرای برنامه چندان مناسب نبوده است. برنامه­ نتوانسته است در حد زیادی شایستگی­های لازم را در دانشجویان فراهم نماید و میزان رضایت­مندی از آن کمتر از حد انتظار بوده است. بنابراین پیشنهاد می­شود از راه­کارها و مدل مفهومی ارائه شده در این پژوهش، در هنگام اجرای آن توجه شود.

واژه­های کلیدی: برنامه­درسی، رشته آموزش ابتدایی، دانشگاه فرهنگیان، کیفیت اجرا