برگزاری کارگاه حقوق و تکالیف شهروندی در نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران در پردیس نسیبه تهران

کارگاه آموزشی حقوق و تکالیف شهروندی در نظام آموزشی جمهوری اسلامی از روز چهارشنبه، 23 مردادماه سال 1398، به مدت سه روز در پردیس نسیبه برگزار شد. این کارگاه با هماهنگی مدیریت همکاری های علمی بین المللی دانشگاه، مرکز امور بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش، مدیریت پردیس های استانی تهران و پردیس نسیبه، با حضور  مهمانان ارجمند از جمله آقای دکتر غلامرضا کریمی، قائم مقام وزیر در امور بین الملل و رئیس مرکز امر بین الملل و مدارس خارج از کشور وزارت آموزش و پرورش و آقای دکتر انصاری راد، سرپرست معاونت محترم دانشجویی و مدیریت دانشگاه فرهنگیان استان تهران و سرکار خانم دکتر بازگیر،سرپرست پردیس نسیبه و دیگر عزیزان و کارکنان و دانشجویان پردیس نسیبه و دانشجویان دختر مراکز دانشگاه فرهنگیان استان تهران برگزار گردید.

در مراسم افتتاحیه کارگاه، پس از تلاوت قران کریم و سرود جهوری اسلامی ایران، خانم دکتر بازگیر ضمن خیر مقدم به حاضرین در کارگاه و تبریک عید قربان و غدیر در خصوص موضوع کارگاه اظهار کرد "هدف از این کارگاه، آشنایی با حقوق و تکالیف شهروندی است. اگر چه انسان چند وجهی می باشد ولی بعد اجتماعی هم مهم است.  آموزش حقوق و تکالیف شهروندی کمک می کند تا یک فرد برای جامعه مفید باشد. یکی از آسیب های جامعه، عدم آشنایی با حقوق اجتماعی است به همین دلیل نیاز است تا علاوه بر آشنایی با حقوق شهروندی، با تکالیف شهروندی نیز آشنا شویم. امید است این کارگاه بتواند دانشجو معلمان را که قرار است سی سال در خدمت جامعه دانش آموزی باشد، به عنوان عضوی از جامعه با مسئولیت  و جایگاه خود و همچنین بعنوان یک شهروند، با تکالیف و حقوق خود آشنا نماید.

در ادامه آقای دکتر انصاری بیان داشت:" این کارگاه  در راستای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش می باشد، که مورد توجه مقام معظم رهبری است.دانشجو معلمان علاوه بر صلاحیت های حرفه ای و مهارت های معلمی باید مهارت زندگی و ارزش های اسلامی را یاد بگیرند. مسئله حقوق شهروندی،علاوه بر اینکه یک مسئله جهانی است و افراد باید حقوق خود را در جامعه بشناسند و بر اساس آن تکلیف خود را بدانند، در آموزه های دینی نیز مورد تاکید است. حقوق شهروندی، حقوق ذاتی و فطری است و این حقوق و تکالیف از درون انسان ها سرچشمه می گیرد و ساری و جاری می شود. در صورتیکه یک معلم،  تکالیف و حقوق دانش آموزان را  نداند، به شایستگی نمی رسد. بطور کلی انسان، عدالت جو، حقیقت جو و راستگو و درستکار است. اگر دانشجو معلمان این شرایط را کسب کنند، بر اساس سند تحول، به این شایستگی دست  می یابند. کارگاه امروز شروع و تلنگری است که  دانشجو معلمان ، صلاحیت حرفه ای را کسب کرده و تکالیف و حقوق خود را بدانند. تمام متولیان آموزش و پرورش در صدد هستند تا با اجرای چنین کارگاه هایی در طول دوره چهار ساله تحصیل دانشجویان، معلمانی در تراز نظام تربیت کنند."

در ادامه، جناب آقای دکتر کریمی گفت:" مباحث شهروندی، مباحث گسترده ای است و حیطه کار آن، وسیع است. حقوق شهروندی بحثی نیست که در اسناد آمده باشد. حقوق شهروندی یک فرآیند اکتسابی است و بشر در گذر زمان توانسته تناسب بین سطوح شهروندی را کسب کند. آنچه از حقوق شهروندی بیان شده، حاصل تلاش هزاران ساله نسل بشر است و آشنایی با حقوق و تکالیف به مرور زمان صورت گرفت و بویژه با ظهوراسلام، حق و تکلیف به معنای واقعی و دینی مطرح شد. وی در ادامه افزود: کار معلمی در حیطه حقوق و تکالیف شهروندی بسیار مهم است که باید این تکالیف به مرور به دانش آموزان، آموزش داده شود تا هم به حقوق خود آشنا شوند و هم به تکالیف عمل کنند. اگر توازن بین حق و تکلیف ایجاد شد، جامعه توسعه می یابد.بنابراین باید نهایت تلاش صورت گیرد تا دانشجو معلمان با مفاهیم حقوق شهروندی و تکالیف آشنا شوند و روز به روز خود را تقویت نموده و نقش خود را موثرتر نمایند.
 بیشترین کلمه در سلسله سخنرانی امام خمینی و مقام معظم رهبری، مردم هستند که در جهت تحقق آرمان های ملت است. فرآیند کار در جهت کسب حقوق و تکالیف شهروندی، امروز بیشتر از قبل عینی تر شده است، به همین دلیل رفتار معلمان امروز، بیشتر زیر ذره بین است. بنابراین امروز تک تک افراد جامعه بویژه معلمان باید به حقوق خود آشنا باشند و به تکالیف خود عمل کنند.
بعد از پایان مراسم افتتاحیه، اولین جلسه کارگاه با حضور آقای دکتر کاظمی و آقای دکتر بارانی در فضایی کاملا صمیمی برگزار شد. از نکات قابل توجه این کارگاه استقبال و شور و اشتیاق دانشجومعلمان بود که نسبت به آشنایی با مجموعه حقوق و تکالیف خود به عنوان یک معلم و شهروند توجه کامل داشتند.

دومین روز کارگاه ،صبح روز پنجشنبه 24/5/98  با سخنرانی حجه الاسلام دکتر رهایی مدرس و پژوهشگرحوزه و عضو هیات علمی دانشگاه مفید و حضورخانم دکترتیموری، معاون مرکز امور بین الملل، خانم دکتر نادری، معاون آموزشی دانشگاه فرهنگیان استان تهران و خانم دکتر بازگیر، خانم دکتر سلیمانی،  به ترتیب سرپرست و معاون آموزشی پردیس نسیبه وکارکنان و دانشجویان پردیس و مراکز دانشگاه فرهنگیان استان تهران شروع شد.
موضوع سخنرانی آقای دکتر رهایی، حقوق شهروندی و اسلام  با رویکردآموزش و پرورش با هدف آشنایی با مفهوم و مصادیق حقوق شهروندی و اهمیت  و جایگاه آن در نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران و اسلام بود.

آقای دکتر رهایی  بیان داشت هر انسانی، چون انسان است، از حقوق بشر برخوردار است. حقوق بشر سلب شدنی نیست و هیچ حکومتی نمی تواند آنرا سلب و یا وضع کند، وی تصریح کرد: با خلقت انسان، حقوق بشر ایجاد شده است که منشا حق بشر، کرامت ذاتی بشر است. کرامت یعنی انسان بودن. انسان بودن اوج و ارتفاعی نسبت به حیوانات دارد. به همین دلیل بهره مندی از حیوانات و قربانی کردن آنها ، مرگ و تباهی نیست. چون انسان برای زنده ماندن و ارتقا و تکامل یافتن از آن ها استفاده می کند.

حق ها در مقام تحقق شان یکدیگر را محدود می کنند، بعبارتی حق ها با یگدیگر تعارض ندارند بلکه تزاحم یکدیگر هستند. حق ها، حق ذاتی انسان است. و در خصوص تفاوت حقوق شهروندی و حقوق بشر اشاره نمود: احترام به حقوق دیگران یکی از شرایط  حقوق شهروندی است. حقوق شهروندی یعنی تمام حق های بشری که در یک سیستم حکومتی مورد شناسایی قرار گرفته، شهروندان باید آنرا رعایت کنند. شهروند در معنای خاص به تبعه می گویند و در مفهوم عام شهروند به تک تک افرادی که در یک جامعه یا کشور زندگی می کنند،گفته می شود.

شهروندی، وابستگی شهروند به یک دولت است و حقوق شهروندی؛ ناظر به حقوق و تعهدات شهروند نسبت به حکومت و ملتی است که به آن تعلق دارد. به عبارت دیگر، شهروندی، رابطه تنگاتنگی با مفهوم «تابعیت» دارد اما «حقوق بشر» ناظر به حقوقی است که انسان «بما هو انسان» از آنها برخوردار است. بنابراین، حقوق بشر در بردارنده ارزش های شناخته شده جهانی است که فارغ از روابطِ افراد با فرهنگ و جامعه بومی، به ترسیم حقوق افراد می پردازد و فراملّی و دربردارنده حقوقی فراگیر و بنیادی، صرف نظر از قوانین، فرهنگ و آداب و رسوم ملّی کشورها است.

در ادامه بحث، اقسام حقوق بشر(نسل های حقوق بشری)  و تقسیم بندی آن به سه دسته معرفی شد:1- حقوق مدنی و سیاسی  2- حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی 3- حقوق جمعی (حقوق همبستگی) شامل؛ حق بر محیط زیست سالم، حق برتوسعه، حق بر صلح و میراث مشترک بشریت. تفاوت دسته اول و دوم با دسته سوم این است که در دو دسته اول ، صاحبان حق، شخص انسان است ولی در دسته سوم، صاحبان حق، مجموعه انسان هاهستند و حقوق شهروندی هر سه دسته را شامل می شود.

ایشان در موضوع مبنای حقوق شهروندی در اسلام؛حقوق خداوند، منشا حقوق شهروندی و تقابل حقوق،آثار تعهد دولت و مردم به حقوق شهروندی به تشریح خطبه 216 نهج البلاغه  پرداخته و در بحث، مبنای دینی حقوق شهروندی:

کرامت انسان فارغ از هر گونه تبعیض: به آیه 33 و 70 سوره اسرا و نامه 53 نهج البلاغه (عهد مالک اشتر)، اصل56  ، 2 و ماده هفتم منشور شهروندی و در خصوص لزوم عقلی و شرعی رعایت حقوق مردم؛ به آیه 85 سوره الأعراف : 85 سوره هود : 183 سوره شعرا: 58 سوره نسا و در مورد لزوم رعایت عدالت نسبت به همگان: به آیه 135 سوره نساء: آیه 42 و 8 سوره مائده: آیه 152 سوره انعام: آیه 29 سوره الأعراف : آیه 9 سوره الرحمن : آیه 25 سوره حدید: آیه 84 سوره بقره : آیه 8 سوره ممتحنه  ، نامه 53 نهج البلاغه (عهد مالک اشتر)  و اصل 9،14،19،20،121،156 و ماده هفتم منشورحقوق شهروندی اشاره نمودند.

سخنان ایشان با این نتیجه که 1- عدالت یعنی رعایت حق و ظلم یعنی عدم عدالت.2.عدالت استثانایذیر است.3.زمانی می توان گفت حقوق شهروندی در جامعه اجرا شده، که اگر شهروندان در مقام نقد حاکمان در آیند، حاکمان را به نیکی یاد کنند.4. حقوق شهروندی رابطه دو طرفه است بطوریکه مردم حقوق حاکمان را رعایت کنند و حاکمان حقوق مردم را .5. اسناد حقوق بشری اجرا شود6. حق الناس مقدم بر تمام حق ها می باشد. 7. معیار انسانیت اینست که آنچه برخود می پسندی، برای دیگران هم بپسندی و آنچه برخود نمی پسندی، برای دیگران هم نپسندی  و در کل آنقدر انسان باشی که دیگران را دوست بداری؛ به پایان رسید و پس ازسخنرانی کارگاه به کارخود ادامه داد.

 
سومین  و آخرین روز این کارگاه   روز جمعه 25/5/98 طبق روال دو روز گذشته از ساعت 8 صبح  با موضوع  "حقوق و تکالیف شهروندی و نظام آموزشی جمهوری اسلامی ایران" و ارائه آقای دکتر هدایتی شروع شد. رئوس مطالب در روز سوم عبارت بود از:

    از حقوق کودک چه می دانیم؟
    اهداف حقوق بین الملل چیست؟
    کنوانسیون چیست؟ و .... مطرح شد.

و در ادامه جلسه  آقای دکتر کاظمی در خصوص مفهوم و تکالیف شهروندی که به صورت پرسش و پاسخ برگزارشد، مباحثی و مطالبی را توضیح داد و ارزیابی از طریق بازی نقش ها و تثبیت آموخته ها بعمل آمد.

و آخرین برنامه،  بعد از ظهر جمعه  با اجرای نمایش یک گروه از دانشجو معلمان شرکت کننده در کارگاه با موضوع "آنچه از کارگاه آموختید" اجرا شده و سایر دانشجو معلمان ، در خصوص نمایش اجرا شده؛ اظهار نظر نموده و مورد نقد و بررسی قرار دادند.

کارگاه با اهدای گواهی نامه، تقدیر نامه  ، تکمیل کاربرگ ارزیابی وتقدیر ازمیزبانی دانشگاه فرهنگیان وپردیس نسیبه دوره به پایان رسید.

شایان ذکر است، آقای دکتر نظری، مدیر همکاری های علمی بین المللی دانشگاه بعد از ارزیابی بازخوردهای بدست آمده از کارگاه که حاکی از استقبال خوب مخاطبان داشت، برگزاری کارگاه های مشابه در استان های دیگر را در دستور کار این مدیریت قرار داده است.