کتابخانه، هویت دانشگاه را رقم می زند

سرپرست دانشگاه فرهنگیان در آخرین روز از  همایش علمی کتابداران دانشگاه، از کتابخانه به عنوان یک مولفه ی هویت‎بخش نام برد و گفت: کتابخانه دانشگاهی بخشی است که هویت دانشگاه را رقم می‎زند. حیات هویت دانشگاه‎ها تا حد زیادی در گرو کتابخانه است و تصور دانشگاه بدون کتابخانه، به واقع سخت و نشدنی است.

دکتر «مهرمحمدی» در جمع کتابداران دانشگاه فرهنگیان، به بررسی وضعیت کتابخانه ها در این دانشگاه پرداخت و گفت:  دانشگاه فرهنگیان در این بخش،  دارای وضعیت مطلوب نیست و ما باید به دنبال روزآمدسازی کتابخانه‎های خود برای کسب اعتبار هویتی در پردیس‎ها باشیم، مسئله ی کتابخانه یک مسئله ی جدی است که می‏ تواند به هویت دانشگاه آسیب جدی وارد کند. به همین دلیل است که باید به سرعت برای اصلاح این شرایط اقدام کنیم، برگزاری چنین نشست‎هایی، می‎تواند شروع خوبی در این جهت باشد.

وی، سپس، به 5 مورد از بایدهای اهتمام به توسعه ی کتابخانه ‏های دانشگاهی در دانشگاه فرهنگیان اشاره کرد و افزود: ما در دانشگاه طرحی با عنوان غوطه وری در ICT را مطرح کرده‏ ایم که بر اساس این طرح، انتظار می رود دانشجو معلم در خلال تحصیلاتش محیط دانشگاه را یک محیط پیوسته و وابسته به ابزار و تکنولوژی های جدید بیابد. این پیوستگی و وابستگی به ابزار و تکنولوژی‎های جدید باید به قدری زیاد باشد که بتوانیم ادعا کنیم فضا و محیط دانشگاه ما، فضایی آمیخته با تکنولوژی است و کسانی که در این فضا زندگی می‎کنند، باید در IT غوطه ور شوند. آموزش، خدمات و پشتیبانی باید به سمت هوشمند شدن سوق پیدا کند. این تجارب زیسته دانشجو معلم که بتواند اینگونه تجربیات را در دوره تربیت معلم کسب کند، بسیار حائز اهمیت است.

سرپرست دانشگاه فرهنگیان، افزود: کتابخانه یکی از مجراها و محیط هایی است که می‎تواند به خوبی این هدف را پشتیبانی کند و با هوشمند شدن و اتکا به نرم افزارهای جدید، می تواند به عنصری حساس و نقش آفرین در جریان نهادینه شدن این هدف تبدیل شود. لذا از مسئله غوطه وری باید به عنوان یکی از بایدهای توسعه کتابخانه نام ببریم.

دومین موردی که دکتر مهرمحمدی، از آن سخن گفت، نقشه ی جامع آموزش بود: دومین باید توسعه ی کتابخانه، نسبت کتابخانه دانشگاهی برخوردار از استانداردهای لازم با مسئله کیفیت آموزش و یادگیری است. ما مدت ها است در دانشگاه به دنبال نقشه ی جامع آموزشی هستیم و در این راه، استاد، برنامه درسی، فضای آموزشی، منابع یادگیری، تجهیزات درسی و ... برایمان نقشی حساس و مهم دارند. اما بی شک یکی از مهم ترین مولفه های پشتیبان یادگیری و کیفیت آموزش، کتابخانه دانشگاهی است. کتابخانه ها می توانند در این نقشه ی جامع آموزش، نقش برجسته ای داشته باشند و به همین دلیل از این نقشه هم می‎توان به عنوان یکی دیگر از بایدهای توسعه نام برد.

تقویت پژوهش در دانشگاه، سومین باید توسعه ی کتابخانه در دانشگاه فرهنگیان بود که دکتر مهر محمدی، با اشاره به آن گفت:  فقدان و غیبت عنصر پژوهش نقیصه ای جدی است که در دانشگاه فرهنگیان، به دنبال رفع آن هستیم و به همین دلیل ضرورت احیای کارکرد پژوهشی در این دانشگاه بسیار احساس می‎شود، با اینکه دانشگاه فرهنگیان، پیشینه ای نزدیک به یکصد سال دارد، اما پژوهش آن طور که باید و شاید در صحنه  و جدی نبوده و حالا که قرار است امر تربیت معلم  در یک محیط دانشگاهی صورت، باید در ابتدا به فکر احیای پژوهش باشیم، در گام اول به دنبال آماده سازی زیرساخت‎های لازم برای این امر هستیم، یکی از اصلی‎ترین این زیرساخت ها، کتابخانه است، بی شک پژوهش بدون کتابخانه، حتی قابل تصور هم نیست.

وی، ادامه داد: کسب شایستگی های اختیاری و غنی سازی اوقات فراغت، یکی دیگر از موارد 5 گانه است که اهمیت کتابخانه‎ها را نشان می دهد. دانشگاه فرهنگیان، شبانه‎روزی است و دانشگاه شبانه‎روزی منهای امکانات غنی برای کسب شایستگی های لازم، به نوعی نقض غرض به حساب می‎آید. باید زیرساخت های لازم را فراهم کنیم تا بتوانیم به آنچه که در تربیت معلم و سیاست شبانه‎روزی مد نظر است، دست پیدا کنیم. برای این کار اول باید امکاناتی تدارک ببینیم تا دانشجو معلم زمان فراغت خود را به خوبی مدیریت کرده و بخش عمده ای از این زمان را برای حضور در کتابخانه پیش بینی کند. به این ترتیب است که اوقات فراغت در جریان تربیت معلم در سیاست شبانه روزی، به اوقات بطالت تبدیل نمی شود. کتابخانه از این حیث، یک بایسته جدی و زیرساخت و مولفه ای بسیار کیفی است که باید از علائق ویژه دانشجو معلم ها پشتیبانی کند و این اتفاق در حالی رخ می ‎دهد که ما کتابخانه‎ای روزآمد و کارآمد داشته باشیم .

مهرمحمدی، در ادامه کتابخانه ها را محلی برای کار دانشجویی آبرومند و شرافتمند نامید و توضیح داد: درگیر کردن دانشجویان به این کار، هم برای آن ها کسب درآمد در پی دارد و هم باعث صرفه جویی در هزینه های دانشگاه می‎شود. اما از همه این‎ها مهم ‎تر، تاثیر تربیتی این قبیل کارها است.

پرداختن به «بایدهای اجرایی»، بخش دوم از سخنان سرپرست دانشگاه فرهنگیان بود.

وی با تعریف 6 باید اجتماعی برای دانشگاه فرهنگیان گفت: با توجه به کارکردها، قابلیت ها و آثار مثبتی که برای مسئله کتابخانه ها متصور هستیم،  باید آن را در اولویت توسعه دانشگاه قرار دهیم. به دلیل همین ویژگی‎ها، می‎توانیم بخش های مختلف دانشگاه را درگیر توسعه کتابخانه‎ها کنیم، به طوری که معاونت‎های مختلف، منابعی که به آن‎ها تخصیص داده می‎شود را به میدان بیاورند. به این ترتیب ما معتقدیم که کتابخانه‎ها نه تنها باید در زمره توسعه باشد، بلکه به خاطر ظرفیت‎های چند وجهی و ویژگی های میان بخشی‎اش، سهم خود را از معاونت‎های مختلف داشته باشند. دومین وظیفه اجرایی در دانشگاه، اولویت توسعه ی کتابخانه ها با تکیه بر منابع محلی به ویژه خیرین است. به هر حال منابع دانشگاه محدود است و ما در اولویت های جدید خود، تشکیل مجمع خیرین را در دستور کار قرار داده‎ایم، با کمک هیات های استانی و خیرین دانشگاه ساز، می‎توانیم کتابخانه‎ها را در دانشگاه فرهنگیان احیا کنیم، به نظر من در کتابخانه ها هم، اولویت باید با قرائتخانه‎ها باشد.

وی، ادامه داد: سومین کار ما در این حوزه، استفاده از نیروهای انسانی متخصص است. ما در بحث نیروی انسانی مشکل داریم، اما در یک فضاهایی می‎توانیم در این قانون انعطاف به خرج بدهیم؛ یکی از این فضاها، به دلیل کارکردهای چندین و چندبخشی اش، کتابخانه است، در این حوزه می‎توانیم به فراخور نیازی که داریم، با گشاده دستی عمل کنیم. در این راه می‎توان از آموزش های ضمن خدمت برای کارکنان و در نظر گرفتن برنامه‎های متنوع برای کتابدارها نیز بهره برد.

سرپرست دانشگاه فرهنگیان در پایان سخنان خود، به 3 باید اجرایی دیگر اشاره کرد و افزود: باید ساعات کاری طولانی برای کتابخانه ها به ویژه قرائتخانه ها در نظر بگیریم؛ چرا که یکی از شاخص های دانشگاه زنده این است که چراغ قرائتخانه اش هیچوقت خاموش نشود. درواقع شاخص دانشگاه زنده، به زنده بودن کتابخانه‎اش است. به ویژه برای دانشگاه ما که شبانه‎ روزی است، حتما باید چنین امکانی به وجود بیاید که دانشجویان بتوانند به صورت 24 ساعته از خدمات کتابخانه‎ها و به ویژه قرائتخانه ها بهره‎مند شوند.

وی، افزود: ایجاد زمینه هم‎افزایی با برقراری ارتباط میان کتابخانه های دانشگاه فرهنگیان نیز یکی دیگر از کارهایی است که باید انجام شود. متصل سازی دانشگاه و شبکه کتابخانه‎های دانشگاهی و رد و بدل کردن امکانات در کتابخانه‎های دانشگاهی در همین راستا باید در دستور کار قرار بگیرد. ضمن اینکه ششمین و آخرین باید اجرایی ما باید عدم چشم پوشی نسبت به استفاده از ذخایر کتابخانه‎های دیگر به خصوص کتابخانه های دانشگاه های دولتی و مادر استان به صورت حضوری یا مجازی باشد. می‎توانیم برای دانشجویان خود کارت هایی صادر کنیم که امکان استفاده از دیگر کتابخانه‎‏های دانشگاهی نیز برایشان مهیا شود یا ترتیبی داد تا سیستم کتابخانه دانشگاهی یکپارچه شود تا استفاده مجازی از این کتابخانه‎ها برای همه دانشجویان فراهم شود.