اعلام جزئیات تدوین دایره المعارف تاریخ یکصد ساله تربیت معلم

به گزارش روابط عمومی دانشگاه فرهنگیان، صبح امروز دکتر شهرام یوسفی فر، ناظر علمی تالیف مجموعه 31 جلدی تاریخ تربیت معلم در ایران،  در آیین رونمایی از این مجموعه در محل سالن اجتماعات شهید رجایی وزارت آموزش و پرورش، در گفت و گو با خبرنگار این دانشگاه از مراحل شکل گیری و تالیف این مجموعه نفیس سخن گفت و افزود: سال 1397 مصادف با یکصدمین سالگرد تاسیس دارالمعلمین و دارالمعلمات، به عنوان نخستین مراکز تربیت معلم پسران و دختران در ایران بود.

یوسفی فر، با اشاره به طراحی مجموعه ای از برنامه ها به همین مناسبت در دانشگاه فرهنگیان، اظهار داشت: مراحل طراحی و اجرای پروژه این پژوهش از مهرماه سال 1397 آغاز و تا خرداد ماه سال جاری با تایید و انتشار سی و یکمین جلد این مجموعه، به طور مستمر ادامه یافت.

ناظر علمی تالیف مجموعه 31 جلدی تاریخ تربیت معلم در ایران، خاطر نشان کرد: با توجه به این مهم که به پایان  رساندن طرح از یک سو با ماهیت ملی به طراحی های روش و اجرای ویژه نیاز داشت و از سوی دیگر، روند انجام کار نیز به شدت از اقتضائات خاص و عوامل گاه ناهمگون پردیس های دانشگاه در کشور متاثر بود، تصریح کرد: پیروی از الگوی نظارت پروژه به شکلی کارآمد، منعطف و موثر، لازم و ضروری بود.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، افزود: گزارش های منظم و ادواری مراحل پیشرفت طرح توام با موانع و مشکلات به معاونت پژوهشی ارائه و اموری چون تامین هزینه های مالی پروژه، پرداخت حق الزحمه ها، هماهنگی با مدیریت استان، صدور ابلاغ و احکام و نظایر آن نیز در زمان مناسب خود صورت گرفت.

ناظر علمی تالیف مجموعه 31 جلدی تاریخ تربیت معلم در ایران، تصریح کرد: بنا به ماهیت طرح، به منظور پرهیز از بروز مشکلات ناشی از دشواری نظارت بر فرآیند کار جلسات غیرحضوری با مجریان طرح در استان ها برگزار و با اخذ گزارش منظم فعالیت ها از مجریان طرح ها، مشکلات مختلف فراروی آن ها نظیر طراحی سوالات، مصاحبه تخصصی، شیوه شناسائی و بهره برداری از بایگانی های مراکز، مراجعه به کتابخانه و مراکز آرشیوی به طور مستمر حل و فصل شد.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، مهم ترین و پیچیده ترین مشکلات را در مرحله تدوین متن گزارش ها اعلام و تخصص متفاوت مجریان، تنوع در شیوه های بررسی، نابسنده بودن مستندات و لزوم ارزیابی اعتبار آن، تفاوت های جدی در سبک نگارش، مسئله ارجاع دهی به ماخذ و همچنین دخالت بسیاری از متغیرهای اثرگذار محیطی و ناخواسته را از جمله عوامل مهم دشوار شدن روند کار در این مرحله عنوان و تاکید کرد: برای کم تر مواجه شدن با این مشکلات ناگزیر به تدوین و ارزیابی محتوائی متن به صورت فصل به فصل بودیم.

وی، این فعالیت را بسیار وقت گیر و البته دشوار ذکر کرد و گفت: با ارزیابی هر جلد کتاب به طور متوسط حدود چهار بار با بهره گیری از شیوه های مختلف تلاش شد مولفان، متن را ارتقای محتوایی و شکلی دهند. این اقدام مهم هم با همت همه همکاران مولف در پردیس های دانشگاه سراسر کشور و طی مدت سه سال انجام شد.

یوسفی فر، در ادامه در خصوص ویژگی های مجموعه کتاب های حاضر، تصریح کرد: مجموعه کتاب تاریخ تربیت معلم در ایران، با شرحی که گذشت از ویژگی های خاصی برخوردار است، نخست، تجربه ای که در جریان طراحی و اجرای طرح پژوهشی ملی در یک دستگاه شکل گرفت، نمونه ای از طرح های کلان کاربردی است که در یک شبکه 31 نفره از مجریان و مولفان رقم خورد. به عبارتی، پیشینه نگاری تشکیلاتی که تاکنون مشابه آن در هیچ دستگاه دیگری انجام نشده است.

ناظر علمی تالیف مجموعه 31 جلدی تاریخ تربیت معلم در ایران، از ویژگی دوم سخن گفت و افزود: با توجه به این که این تجربه ترکیبی از داشته های روشی و نظری پژوهش و کاربست آن در فضای تشکلاتی یک دانشگاه بود، تجربه مذکور به منزله بازبینی بسیاری از فرآیند های معمول  و به ناگزیر ابداع در پژوهش گروهی بود. به عنوان مثال شماری از آسیب ها و مشکلات ناپیدا و بازدارنده پژوهشی باید در پردیس ها شناسایی و برای کنار گذاشتن آن ها تدبیری درست الزامی بود. چرا که مستندسازی این تجربه به عنوان الگو برای پژوهش های مشابه بعدی، قابل استفاده است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، تصریح کرد: مجموعه حاضر به دلیل برخورداری از مستندات دقیق و کافی، نخستین روایت قابل قبول از تاریخ یکصد ساله تربیت معلم در ایران است. بنابراین مبنایی مهم برای پژوهش های آتی در حوزه تربیت معلم و آموزش و پرورش کشور محسوب می شود.

وی، با اشاره به مجموعه 31 جلدی حاضر در باب تاریخ مراکز تربیت معلم در کشور از انتشار 5 جلد اسناد تاریخی تربیت معلم در ایران، طی روزهای آتی خبر داد و گفت: این اسناد، دست مایه ای معتبر برای پژوهش هایی فراتر به منظور نشان دادن موقعیت تاریخی معلمان در جامعه ایران به شمار می رود.

یوسفی فر، معلم و متون آموزشی را مهم ترین ارکان تشکیل دهنده نهاد آموزش و پرورش نوین ایران اعلام و اظهار داشت: تا کنون عمده تمرکز مطالعات بر محتوای آموزشی و مطالعات معاصر گروه دانش آموزان و معلمان بوده است. مطالعات در باب معلمان به عنوان گروهی برخوردار از پیشینه یکصد ساله در ایران هم بسیار نادر و در حکم هیچ است. ناظر علمی تالیف مجموعه 31 جلدی تاریخ تربیت معلم در ایران، یادآور شد: در نتیجه وجود تصویر ناقص و چند پاره از معلمان در تاریخ معاصر ایران، این امر آسیب هایی بر هویت جمعی و فردی، حوزه های عملکردی، اثبات و تامین حقوق و تکالیف گروه معلمان کشور وارد کرده است.

عضو هیات علمی دانشگاه تهران، با تکیه بر آورده های این مجموعه تاکید کرد: در ابتدا با شناخت مراکز تربیت معلم در بستر تاریخی آن، می توان در باب فرآیند طولانی مدت تعلیم و تربیت معلمان در ایران سخن گفت و سپس نگاه بسیار عمیق ساختاری، جامعه شناختی و تاریخی در خصوص موضوع کسب کرد.

وی، در پایان خاطر نشان کرد: بدون تردید هر گونه تصمیم گیری در باب معلمان کشور نیازمند برخورداری از برداشت درست و منطبق با واقعیت تاریخی این گروه اثر گذار در نظام آموزش و پرورش کشور است. به طور حتم تکیه بر این پژوهش ها تامین کننده بخشی از این نیازها به شمار می رود.