چهارمین نشست تخصصی تبیینی با موضوع چالش ها و فرصت های رسانه و فضای مجازی در حوزه فرهنگ و تربیت برگزار شد

چهارمین نشست تخصصی تبیینی رسانه و فضای مجازی در تاریخ 10/9/1400 رأس ساعت ده صبح با موضوع بایسته های سواد رسانه ای در تربیت فرهنگی در سالن شهید باهنر سازمان مرکزی دانشگاه با همت اداره کل فرهنگی برگزار شد.سرکار خانم دکتر لیلا وصالی سخنران این نشست بودند.

در ابتدا جناب آقای میرمعینی مدیر کل محترم اداره امور فرهنگی و اجتماعی ضمن عرض خیر مقدم به مهمانان گرانقدر و اعضای هیئت رئیسه و کارکنان حاضر در جلسه، ضمن بیان اهمیت ویژه فضای مجازی، این بستر را فرصتی  مناسب در جهت ارتقاء و ترویج ارزش های دینی و فرهنگی دانست و شناخت ابزارها و امکانات موجود و حرکت به سمت استفاده بهینه و مناسب از فضای مجازی در پیشبرد اهداف فرهنگی را موثرترین ابزار در پیشبرد اهداف فرهنگی دانست.

مدیرکل فرهنگی عنوان کرد: با توجه به اهداف و مأموریت اصلی دانشگاه فرهنگیان که تربیت محوری است، توجه و اهتمام به مسائل فرهنگی و ارزشی  باید اولویت اول فعالیت در فضای مجازی باشد.

در ادامه سرکار خانم دکتر لیلا وصالی کارشناس رسانه : میزان، حضور در فضای مجازی و حتی انتشار پست در صفحات شخصی  نیازمند سواد رسانه‌ای دانست و گفت: اگرچه سواد رسانه‌ای برای تمام اقشار جامعه لازم و ضرورت است، در حالی که بسیاری از اقشار جامعه  براین باورند که از سواد رسانه‌ای بالایی برخوردارند؛ درحالی که داشتن سواد رسانه‌ای زیر ساخت ها و آموزش خاصی را می طلبد.

 

وی همچنین افزود مخاطبان از هر طیف فکری و از طبقات مختلف اجتماعی هستند و این می‌تواند به معنای غیرقابل پیش بینی بودن برخی بازخورد‌های اجتماعی آن‌ها باشد، بنابراین سنجیده عمل کردن در به اشتراک گذاری مطالب در شبکه‌های اجتماعی برای افراد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. همچنین در باز ارسال هر پیام باید به تبعات منفی احتمالی در ذهن و احساسات مخاطبان خود توجه کنند.

وصالی سواد رسانه‌ای را برای همه مردم لازم دانست، و خاطر نشان کرد: با مدیریت درست، از انتشار یک پست خودداری کنیم و به موضوع آن دامن نزنیم. چراکه انتشار بعضی پست‌ها ممکن است نه تنها پیامد‌های مثبتی نداشته باشد بلکه به کاشت باور‌های منفی در اذهان مردم و مخاطبانمان کمک کند و به نوعی باعث دلهره و به هم ریختگی افکار عمومی نیز بشود.

وی همچنین تصریح کرد: سواد رسانه‌ای علاوه بر دانش، نوعی مهارت ایجاد می‌کند که با بررسی اثرات یک پست بر مخاطب مردمی خود و اینکه چه پیامد‌هایی می‌تواند به دنبال داشته باشد یا پیام رسیده، با چه اهدافی تولید شده و به دستشان رسیده، به آن‌ها در مدیریت و انتخاب پست‌های متناسب خود کمک کند.

این کارشناس رسانه علت رواج بی فرهنگی در شبکه‌های اجتماعی و منشأ آن را جذابیت‌های این فضا دانسته و خاطر نشان کرد: همانگونه که باعث استقبال گسترده مردم از آن شده و مخاطبان بسیاری را جذب کرده است، باعث شده تا هر کسی فارغ از هر میزان سواد، نوع تفکر و سطح فرهنگی، امکان ایجاد صفحه‌های شخصی و یا تولید مطالبی متناسب با علائق خود را داشته باشد، حتی کسانی که ممکن است شما در فضای واقعی رغبتی به معاشرت با ایشان نداشته باشید یا اجازه هم کلامی با آن‌ها را به فرزندان خود ندهید، اما این افراد در فضای مجازی، آزادانه افکار و محتوای مورد نظر خود را در معرض دید شما و فرزندان شما قرار می‌دهند و برغم ادعای برخی سازندگان اپلیکیشن ها، عملا هیچگونه مکانیزم کنترلی بر محتوا‌های تولید شده غیرفرهنگی و حتی مستهجن نیز وجود ندارد؛ چراکه سیاست‌های سازندگان اتفاقا با هرآنچه کنجکاوی مخاطب را بیش‌تر تحریک کرده و به مراجعه بیش‌تر آن‌ها بینجامد همسوست و پاسخ به گزارش‌های غیرفرهنگی و حتی پست‌های مستهجن به سازندگان که در اپلیکیشن تعبیه شده است نیز تنها حربه‌ای برای ایجاد رضایت و باز اتفاقا جذب بیش‌تر مخاطب است، بدون آن که ترتیب اثر داده شود و صفحات غیراخلاقی با بهانه‌های مختلف از سوی سازندگان همچنان تایید شده و به کار خود ادامه می‌دهند.

وی در خصوص آسیب های محتوایی رسانه ای افزود: برای ارگان‌های دارای مسئولیت اجتماعی و فرهنگی نیز امکان دسترسی و کنترل این فضا عملا غیرممکن است. همین موضوع باعث شده تا شاهد مطالب ضد فرهنگی، انتشار مطالب نادرست و ناپسند، بی تقوایی‌ها و حتی تصاویر جنسی و غیراخلاقی و پست‌هایی با محتوای خط قرمز‌های فرهنگی جامعه که پیش از این قبح آن در جامعه ریخته نشده بود، باشیم.

 

در ادامه دکتر وصالی در خصوص مواجهه ناخودآگاه با صفحات و پست‌های غیر اخلاقی افزود: نیاز است علاوه بر افزایش مهارت‌های سواد رسانه‌ای در چگونگی استفاده از فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای کم کردن هرچه بیش‌تر این مواجهات ناپسند، محدودیت‌هایی نیز توسط خانواده‌ها برای نوجوانان و کودکان وجود داشته باشد تا دچار آسیب‌های روحی و فکری نشوند، چراکه نوجوانان و کودکان به دلیل کنجکاوی وحساسیت سنی، بیش از رده‌های سنی دیگر در معرض آسیب قرار می‌گیرند.

وی ورود غیرهدفمند و پرسه زنی در فضای مجازی ممکن است پیامد‌های غیرقابل جبرانی ایجاد کند؛ بنابراین استفاده هدفمند درکنار افزایش سواد رسانه‌ای می‌تواند به ما کمک کند که با توجه به مهارت خودمان و دانش رسانه‌ای خود تصمیم بگیریم که چگونه از رسانه‌ها استفاده کنیم، به کدام پیام‌ها واکنش نشان داده و به آن‌ها بپردازیم و یا از کدامیک از آن‌ها عبور کرده و آن‌ها را نادیده بگیریم.

وصالی در خصوص فالوئر‌ها یا هواداران زیاد برخی صفحات که دال بر جذاب بودن محتوای آن‌ها عنوان می‌شود، بیان داشت: خیلی از این فالوئر‌ها جعلی هستند و مدیران صفحات به نوعی با خرید فالوئر و استفاده از ربات‌های مخصوصی که به افزایش تعداد فالوئر‌های غیرواقعی کمک می‌کند، سعی در موجه نشان دادن و نمایش استقبال زیاد از صفحه شان را دارند، در حالی که کافی است تا به تعداد لایک‌های آن‌ها نگاهی بیاندازیم و ببینیم که خیلی با تعداد فالوئر‌های آن‌ها همخوانی ندارد. حتی اگر در بعضی پست‌ها تعداد بازدید کنندگان زیاد دیده شود، باز نمی‌توان گفت که دال بر محبوبیت آن‌هاست چراکه در شبکه‌های مجازی می‌توان با ترفند‌هایی به راحتی افراد دیگر را به این صفحات سوق داده و یا افراد را در معرض این پست‌ها به صورت اتفاقی قرار داد.

این استاد دانشگاه، در پاسخ به این سوال که آیا استقبال از شبکه‌های اجتماعی را باید پایان کار روزنامه‌ها و تلویزیون دانست، این طور جواب داد: تاریخ نشان داده است که با پیشرفت هر رسانه‌ای نه تنها رسانه‌های قبلی حذف نشدند بلکه سعی کردند تا با تغییر شیوه و برنامه و بروز رسانی خود با مقتصیات دنیای جدید، با شرایط جدیدی که در آن قرار گرفتند سازگار و منطبق شده و درجهت رشد تکنولوژی حرکت کنند. در دوران فعلی نیز رسانه‌هایی که بتوانند به این ویژگی دست پیدا کنند می‌توانند با قدرت به کار خود ادامه دهند.

در ادامه وی به ظرفیت مفید این فضا پرداخته و خاطر نشان کرد: استفاده از ظرفیت‌ رسانه می‌تواند به رفع خیلی از محدودیت‌ های  قبلی کمک کند. به طور مثال در سال‌های قبل اگر افراد برنامه‌ای خوب را از دست می‌دادند، امکان دیدن مجدد آن یا میسر نبود و یا به سختی فراهم می‌شد، اما اکنون علاوه بر وجود اپلیکیشن‌هایی همچون تلوبیون و ایرانصدا که امکان دسترسی به آرشیو هرنوع برنامه‌ای را فراهم می‌کنند، مردم نیز سکانس‌های ماندگار و پادکست‌های پرجاذبه از برنامه‌های صداوسیما را در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی دست بدست می‌کنند و این به دیده شدن و شنیده شدن بهتر آن‌ها می‌انجامد و ضمن آن که به معرفی بهتر برنامه‌ها و پرمخاطب شدن آن‌ها می‌انجامد، به مخاطبان برای دسترسی بهتر و سریعتر به محتوای ازدست داده شده کمک می‌کند.