گام دوم انقلاب؛ ماندگاری نظام تعلیم و تربیت
به گزارش روابط عمومی دانشگاه فرهنگیان، در راستای گام دوم انقلاب اسلامی روابط عمومی دانشگاه در مصاحبه تفصیلی با کارشناس تعلیم و تربیت چنین به بررسی "گام دوم انقلاب؛ ماندگاری نظام تعلیم و تربیت" پرداخت.
با توجه به اینکه یکی از این موضوعات جهانی سازی، تربیت اسلامی می باشد و تربیت در اصطلاح نیز عبارت است از فراهم آوردن زمینه ها و عوامل به فعلیت رساندن یا شکوفا ساختن استعدادهای شخص بر اساس برنامه های منظم و منسجم در جهت رشد و تکامل اختیاری او به سوی هدف های مطلوب است.
رهبر معظّم انقلاب همواره تلاش داشته اند مبانی، ارکان، اهداف، ارزش ها و عناصر اساسی نظام اسلامی را تبیین و تشریح کنند و در تفسیر این مکتب سیاسی همواره محور و کانون مباحث را اندیشه و خطّ فکری و عملی امام خمینی(ره) قرار داده اند.
در منطق ایشان جمهوری اسلامی شجره طیّبه ای است که ریشه آن امام(ره) و آرمان های ایشان است و بدون منطق و اندیشه ایشان، معنا و مفهوم نمی یابد. یکی از نگرانی ها نسبت به نسل سوم و چهارم انقلاب، افول نسبی ارزش های اسلامی در آنها و کمرنگ شدن فضایل و کمالات اخلاقی است.دغدغه ای که نمی توان اهمیت آن را از دیده پنهان داشت.
با توجه به اهمیت حفظ ارزش های انقلاب اسلامی، لازم است فرزندی تربیت کنیم که بار چنین رسالتی را بر دوش کشد و به نسل های بعدی انتقال دهد و این انقلاب را به انقلاب جهانی امام زمان(عج) متصل نماید. جوشش انقلابی به معنای یک انقلابِ نظام مند و منظم در ساحت فرد، سیاست، اجتماع و حکومت و به معنای ساختن است. اگر کسی تهذیب نفس، اخلاق یا همان خودسازی فردی نداشته و در قدم بعد تدبیر منزل نداشته باشد یعنی نتواند فرزند، خانواده و اهل و عیال خود را درست مدیریت کند، چگونه می تواند در مرحله سوم سیاست مُدُن یعنی دولتمردی و حاکمیت صحیح داشته باشد؟
اگر در عملیاتی و تئوریزه کردن بیانیه گام دوم رهبری تأخیر کنیم انصافاً بی انصافی و جفای نابخشودنی کرده ایم. به بیان دیگر رهبر معظم انقلاب آنچه شرط بلاغ است انجام داده اند و بر دیگران است که این ابلاغ جهانی را در کشورمان، منطقه و سپس در جهان پیاده و اجرایی کنند. اندیشمندان بصیر کشور باید نکته به نکته بیانیه گام دوم را در دانشگاه ها، پژوهشگاه ها و مجامع علمی و آموزشی بررسی و نظریه پردازی کنند و راهکارهای تحقق عملی آن از طرق مختلف بررسی شود؛ از جمله اینکه مورد تحقیق موضوع رساله ها قرار گیرد.
در جمهوری اسلامی ایران، چشم اندازها و منشورهایی برای تعیین هدف، سمت و سو، نحوه و نوع حرکت ما تدبیر شده است. بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی در واقع یکی از اساسی ترین منشورهای این نظام است که سه مرحله را برای نظام تبیین می کند.
در این راستا مصاحبه ای با دکتر سها احمدی کارشناس و نظریه پرداز عرصه تعلیم و تربیت کشور و مدرس دانشگاه فرهنگیان، داشته ایم که در 3 بخش انتشار خواهد یافت.
1- یکی از موضوعات در تعلیم و تربیت، جهانی سازی تربیت اسلامی است. نقش آموزش و پرورش و دانشگاه فرهنگیان بری تحقق تمدن اسلامی چیست؟
با توجه به اهمیت حفظ ارزش های انقلاب اسلامی، لازم است فرزندی تربیت کنیم که بار چنین رسالتی را بر دوش کشد و به نسل های بعدی انتقال دهد و این انقلاب را به انقلاب جهانی امام زمان(عج) متصل نماید. اساساً آموزش و پرورش در هر تمدنی خصوصاً تمدن اسلامی دارای اهمیت بوده است و نقش اصلی را باید به آن داد. برای تحقق تمدن نوین اسلامی نیز چشم
امید به انقلاب اسلامی ملت ایران و آموزش و پرورش است.
عوامل موثر در تربیت انقلابی و بیان شده در بیانیه گام دوم انقلاب عبارتند از : خانواده، آموزش و پرورش و مساجد.طبق بیانات و فرمایشات مقام معظم رهبری ما هیچ دستگاه ( منظور دستگاه آموزش و پرورش) دیگری را نداریم که اینقدر حائز اهمّیّت باشد. بله، در دانشگاه هم درس می خوانند، در حوزه ی علمیّه هم درس می خوانند، در محیط های اجتماعی هم تربیت می شوند امّا نقش تأثیرگذار معلّم بی بدیل است ( بیانات در دیدار جمعی از معلمان و فرهنگیان سراسر کشور 1394/02/16 ) باید برای دانش آموزان فرصت فراغتی برای پرداختن به کار انقلابی داده بشود. شیوه کار تعلیم و تربیت را، جوری بکنند که دانش آموز ما همه وقت و توان و قدرت و استعداد و نیروی فکری و جسمی اش، صرف همین اوراقی که در این کتاب هست نشود. ( بیانات در دیدار اعضای انجمن های اسلامی دانش آموزی 1395/02/01).
در بیانیه گام دوم انقلاب نیز مهمترین ظرفیّت امیدبخش کشور، نیروی انسانی مستعد و کارآمد با زیربنای عمیق و اصیل ایمانی و دینی معرفی شده است و منابع انسانی مهمترین رکن رشد و پیشرفت پایدار جوامع محسوب می شود، از طرفی مهمترین نهاد تربیت نیروی انسانی و مولد سرمایه اجتماعی، نظام تعلیم و تربیت کشور، آموزش و پرورش است. در دنیای امروز که علم و تکنولوژی با رشد و گسترش وسیع و جهان شمول به عنوان عامل مهم و اساسی در فرایند رشد و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جوامع بشری به حساب می آیند، نهادها و نظام های آموزش و پرورش نقش بس عظیم و پراهمیتی دارند.
آموزش و پرورش به عنوان دستگاهی مهم در امر توسعه، نقشی ارزنده در پیشبرد اهداف مندرج در بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی صادر شده از سوی مقام معظم رهبری دارد، زیرا دو قشر معلم و دانش آموز به عنوان اقشار اثرگذار و شاخصههایی که در اینان دیده می شود می توانند به عنوان اصلی ترین معیار یا اهداف موردنظر در این بیانیه منظور گردند.
مدرسه ی انقلاب با دو معلم خود، باشتاب در راه پیشرفت و در حال شکوفا کردن استعدادها است اما به گفته ی مقام معظم رهبری دستگاه های تربیتی اگر توانستند این نسل رو به رشد را، نسل نوخاسته را به شکل درست تربیت کنند، این حرکت، سریع تر و پرشتاب تر پیش خواهد رفت. انقلاب متوقف و منحصر در ساختارها نیست و خود به عنوان یک موجود زنده و کل حاکم بر اجزاء در حال رشد و رشد دهندگی است. اما برای تحقق گام دوم که الزام آن حرکت پرشتاب است، باید ساختارهای خُرد کشور نیز هر چه بیشتر و کامل تر با حرکت کلی انقلاب همراستا و در صورت نیاز باز تعریف شوند.
2- آیا خصوصی سازی آموزش و پرورش با سیاست های 13 گانه ابلاغی منافاتی ندارد؟
شاید برای پاسخ به این سوال باید همزمان به چند نکته توجه داشت که همگی در اصل 110 قانون اساسی، بیانیه گام دوم انقلاب و سند تحول بنیادین ذکر شده و نیازمند نگاه ویژه و انقلابی است. حال اگر به محتوای موارد بالا که در سوال اول عنوان شد، به دقت بنگریم می توان خصوص سازی آموزش و پرورش را به فال نیک گرفت در غیر این صورت آموزش و پرورش و در کنار آن تربیت انقلابی نیز تحت الشعاع تفکرات سلیقه ای و تصمیم گیری ها و اسنادی چون سند 2030 ممکن است که قرار بگیرد و خودسازی، جامعه سازی و تمدن سازی اسلامی را به نابودی بکشاند و از تربیت فرزندان و جوانانی که سرمایه های انسانی حاکمیت اسلامی و مولد سرمایه های اجتماعی باز بمانیم.
همانطور که می دانیم در سیاست های 13 گانه ابلاغی که همگی حائز اهمیت هستند شاید نکاتی برجسته وجود داشته باشد که مهم ترین آنها عبارتست از :
1 - تحول در نظام آموزش و پرورش مبتنی بر فلسفهی تعلیم و تربیت اسلامی در جهت رسیدن به حیات طیبه (زندگی فردی و اجتماعی مطلوب اسلامی) و رشد و شکوفایی استعدادهای فطری و ارتقاء کیفی در حوزههای بینش، دانش، مهارت، تربیت و سلامت روحی و جسمی دانشآموزان با تأکید بر ریشهکن کردن بیسوادی و تربیت انسانهای مؤمن، پرهیزکار، متخلّق به اخلاق اسلامی، بلندهمت، امیدوار، خیرخواه، بانشاط، حقیقتجو، آزادمنش، مسئولیتپذیر، قانونگرا، عدالتخواه، خردورز، خلاق، وطندوست، ظلمستیز، جمعگرا، خودباور و ایثارگر
2 - ارتقاء جایگاه آموزش و پرورش به مثابه مهمترین نهاد تربیت نیروی انسانی و مولّد سرمایهی اجتماعی
3 - بازنگری در شیوههای جذب، تربیت، نگهداشت و بهکارگیری بهینهی نیروی انسانی مورد نیاز آموزش و پرورش و بسترسازی برای جذب معلمان کارآمد و دارای شایستگیهای لازم آموزشی، تربیتی و اخلاقی بعد از گذراندن دورهی مهارتی
4 - تبیین اندیشهی دینی-سیاسی امام خمینی رضواناللهعلیه، مبانی جمهوری اسلامی و ولایت فقیه و اصول ثابت قانون اساسی در مقاطع مختلف تحصیلی
5 - توسعهی فرهنگ و معارف اسلامی و یادگیری قرآن (روخوانی، روانخوانی و مفاهیم) و تقویت انس دانشآموزان با قرآن و سیرهی پیامبر اکرم (صلّیاللهعلیهوآله)و اهل بیت (علیهمالسّلام) و گسترش فرهنگ اقامهی نماز
6 - ارتقاء معرفت و بصیرت دینی برای رشد و تعالی معنوی و اخلاقی معلمان و دانشآموزان و تلاش برای ارتقاء معنوی خانوادهها
7 - تأمین ثبات مدیریت در آموزش و پرورش با رویکرد ارزشی و انقلابی و دور نگه داشتن محیط آموزش و پرورش از دستهبندیهای سیاسی
با نگاه کلی به این 7 مورد می توان به این نتیجه رسید که صرفا بنا به فرمایشات مقام معظم رهبری باید نیروهای جهادی و مدیران جهادی در راس خصوصی سازی قرار بگیرند و رویکردهای ارزشی و انقلابی را در محیط های آموزشی و پرورشی زنده نگه دارند و همواره در جهت تبیین اندیشه های امام راحل ( رضوان الله علیه) و ارتقای معرفت و بصیرت دینی دانش آموزان و تعالی معنوی تمامی عناصر موجود در آموزش و پرورش گام بردارند به گونه ای که سند تحول بیست ساله جمهوری اسلامی ایران را تحقق بخشند لذا این می تواند به این معنی باشد که باید جلو انحراف اسناد اصلی و بالادستی و جایگزینی آنها با اسنادی نظیر سند 2030 که در بیانات رهبر معظم انقلاب به معنی تربیت سرباز غربی و انگلیسی می باشد، گرفته شود و از روی کار آمدن مدیران غیرانقلابی، و مدیرانی که با سیاست و فساد و دور از عدالت وارد دستگاه آموزش و پرورش می شوند گرفته می شوند چرا که رهبر انقلاب بارها فرمودند نابرابری اجتماعی، نبود عدالت و فساد سیاسی و آموزشی جامعه را به هلاکت خواهد رساند و لذا نباید موضوع عدالت آموزشی را نادیده گرفت.
حال باید به اینکه توجه داشت که مقام معظم رهبری در دیدار اخیر خود با جمعی از فرهنگیان سراسر کشور در هفته گرامیداشت مقام معلم فرمودند : « شأن تعلیم و تربیت شأن دولتی است. هیچ نظامی نمیتواند این شأن را از خودش دور کند، قابل تفکیک نیست از نظام. تربیت و تعلیم کشور به عهدهی نظام حاکم بر این کشور است. در همهی دنیا همین جور است. یک مواردی یک استثناهایی دارد مثل همین مدارس به اصطلاح غیرانتفاعی که حالا در کشور وجود دارد. اینها موارد استثنایی است. قانون اساسی ما هم که این را به صراحت بیان کرده. بنابراین مسئلهی برونسپاری معنیای ندارد. این شأن دستگاه حاکم قابل واگذاری نیست و آموزش و پرورش خودش را از نظارت بر مدارس غیردولتی فارغ نداند و کارهای نوین آنها را نادیده نگیرد».
رهبر انقلاب زنده کردن احساس «هویت ایرانی-اسلامی و شخصیت ملی» در نوجوانان و جوانان باهوش کشور را وظیفهای اساسی دانستند و گفتند: در این روند، مسئله زبان فارسی، پرچم کشور و احساس عزت و افتخار به ایرانی بودن مهم است که البته این مسائل با توصیه و حرف حاصل نمیشود، بلکه باید مفاخر و سوابق فرهنگی، علمی و تاریخی را به دانشآموز تعلیم حقیقی داد.
مقام معظم رهبری، رصد شایستگیهای حرفهای و عمومی معلم در طول دوران خدمت و اکتفا نکردن به گزینشهای بدو خدمت را نیز ضروری دانستند و گفتند: ضوابط گزینش نباید کمرنگ شود. «تألیف جذاب، بهروز و مبتکرانه کتابهای درسی» ضرورت دیگری بود که حضرت آیتالله خامنهای درباره آن گفتند: کتابهای درسی در همه رشتهها بهگونهای باشد که یادگیری آنها نسل جوان را سر شوق بیاورد.
به دلیل اهمیت موضوع، برابری و عدالت در ارائه خدمات و دسترسی یکسان به آن، کاهش هزینه ها، جلوگیری از به وجود آمدن اختلاف طبقاتی، جلوگیری از آسیب دیدن مردم و... برخی عرصه ها هستند که باید همیشه در دست حاکمیت ها باقی بمانند.
حال با این بیانات صریح شاید بتوان اینگونه نتیجه گرفت که خصوصی سازی صرفا در راستای سیاست های 13 گانه ابلاغی، اصل 44 قانون اساسی، بیانیه گام دوم انقلاب، سند تحول بنیادین و اسناد بالادستی در آموزش و پرورش امکان پذیر خواهد بود و آن هم در قالب مدارس غیرانتفاعی که در رصد دستگاه های دولتی و حاکمیتی باشند و نظام سرمایه داری باعث ایجاد فاصله طبقاتی در آموزش و پرورش نشود.
مصاحبه ادامه دارد...