ساختار جدید پاسخی روشن به نیازهای روز تعلیم و تربیت رسمی کشور
به گزارش روابط عمومی دانشگاه فرهنگیان، حجت الاسلام و المسلمین عین اله عابدی مشاور رئیس دانشگاه در امور دانشگاه های استان در راستای ابلاغ ساختار سازمانی و تشکیلات تفصیلی دانشگاه فرهنگیان در قالب ۳۱ دانشگاه استانی در مصاحبه با روابط عمومی دانشگاه به تبیین نقاط قوت و چالش های دانشگاه در این خصوص پرداخت.
فلسفه تغییر ساختار و پیش‌بینی الگوی نوین بر اساس تجربه دانشگاه‌های آموزش عالی کشور چیست؟
ابتدا لازم می‌دانم از همه دست‌اندرکاران این دستاورد بزرگ و تعیین‌کننده قدردانی کنم؛ از نهادهای ملی همچون شورای عالی انقلاب فرهنگی، سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور، سازمان امور اداری و استخدامی، هیئت دولت و نیز وزیر محترم آموزش‌وپرورش که این موضوع را در اولویت کاری خود قرار دادند، در همه جلسات حضور یافتند و با جدیت از آن دفاع کردند. همچنین از ریاست محترم دانشگاه فرهنگیان، اعضای هیئت‌رئیسه، معاون برنامه‌ریزی و توسعه و همکاران ارزشمندشان در امور اداری و تشکیلات که با پیگیری شبانه‌روزی این تحول را به سرانجام رساندند، تشکر می‌کنم.
تغییر ساختار دانشگاه فرهنگیان از یک نظام متمرکز با واحدهای پراکنده به سازمان ملی و ۳۱ دانشگاه استانی، پاسخی روشن به نیازهای روز تعلیم‌وتربیت رسمی کشور است. هدف اصلی این تحول، تمرکززدایی، افزایش چابکی مدیریتی و ارتقای توان پاسخ‌گویی به نیازهای بومی است. در این الگو، سازمان ملی به‌عنوان مرجع مرکزی وظیفه سیاست‌گذاری کلان، نظارت و تضمین کیفیت را بر عهده دارد و طبیعتاً خود این سازمان نیز در آینده نزدیک نیازمند بازمهندسی و چابک‌سازی خواهد بود. این مدل هرچند از جهاتی مشابه ساختار بسیاری از دانشگاه‌های معتبر داخل و خارج از کشور است اما از جهاتی مترقی تر و ناظر به نیازهای بومی تربیت معلم خواهد بود که در عین استقلال استانی، از هماهنگی و هم‌افزایی ملی برخوردارند. بر این اساس، ۳۱ دانشگاه با نام «دانشگاه فرهنگیان + نام استان» بدون ذکر واژه «استان» نام‌گذاری شده‌اند؛ مانند «دانشگاه فرهنگیان تهران».
ساختار جدید چه فرصت‌هایی را برای دانشگاه فراهم می‌کند؟
فرصت‌های ناشی از این تحول بسیار چشمگیر است. نخستین مزیت، ایجاد هویت مستقل برای هر دانشگاه استانی و توان برنامه‌ریزی بر اساس نیازهای محلی است. این امر زمینه جذب اعضای هیئت علمی بومی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های علمی استان‌ها را تقویت می‌کند. همچنین دانشجومعلمان با واقعیت‌های آموزشی منطقه خود ارتباط نزدیک‌تری خواهند داشت و پژوهش‌ها نیز به‌طور ملموس‌تری به مسائل بومی و کاربردی می‌پردازد.
از سوی دیگر، تعامل دانشگاه‌های فرهنگیان استانی با دانشگاه‌های مادر و سایر دانشگاه‌های هر استان ارتقا خواهد یافت. این ساختار همچنین انگیزه بیشتری برای اعضای هیئت علمی و کارمندان غیر هیئت علمی فراهم می‌آورد، زیرا فرصت‌های متنوعی برای تصدی مسئولیت‌ها ایجاد می‌کند. به همین دلیل، پاییز امسال را می‌توان آغاز فصلی نوین و «رستاخیز دانشگاه‌های فرهنگیان استانی» دانست که در آن مسئولیت‌ها و فرآیندها آرایشی تازه خواهند یافت.
از دیگر فرصت‌های مهم که در سطح ملی انجام شد و دبیرخانه های آن در استان ها مستقر هستند، ایجاد «مرکز جذب هیئت علمی مستقل دانشگاه فرهنگیان» هم‌عرض مراکز جذب وزارت علوم و وزارت بهداشت است که فرآیندها را کوتاه‌تر کرده و با توجه به مأموریت ویژه دانشگاه فرهنگیان در تربیت معلم، با رویکرد تخصصی خود به جذب نیرو می‌پردازد.
نقش این ساختار در کیفیت‌بخشی دانشگاه چیست؟
ساختار جدید در چند سطح موجب ارتقای کیفیت دانشگاه می‌شود:
نخست، مدیریت و تصمیم‌گیری‌ها به محیط واقعی آموزش و مدارس نزدیک‌تر خواهد شد. دوم، رقابت سالم میان دانشگاه‌های استانی شکل می‌گیرد و هر استان تلاش می‌کند تا کیفیت آموزشی، پژوهشی و تربیتی خود را ارتقا دهد. سوم، استفاده بهینه از منابع و امکانات محلی به بهبود فرآیندهای آموزشی و خدماتی می‌انجامد و مسیر تصمیم‌گیری تا اجرا کوتاه‌تر می‌شود.
ویژگی مهم دیگر این است که پست‌های ترکیبی کاهش یافته و مسئولیت‌ها تخصصی‌تر پیش‌بینی شده است. همچنین حوزه فرهنگ و تربیت دیگر در حاشیه نخواهد بود، بلکه در پیوند با امور دانشجویی جایگاهی متوازن خواهد یافت و میان تربیت اندیشه و تربیت بدنی تعادل ایجاد می‌شود. افزون بر این، توجه ویژه به فعالیت‌های تربیتی در سراهای دانشجویی از نوآوری‌های ساختار جدید است؛ به‌گونه‌ای که برای هر سرا، کارشناس تربیتی ویژه پیش‌بینی شده است.
رابطه ساختار جدید با فضاها و امکانات موجود چگونه است؟
امروزه در جهان، فضاها به‌عنوان «معلم سوم» شناخته می‌شوند و نقش تربیتی آن‌ها انکارناپذیر است. در ساختار جدید، پردیس‌ها و مراکز موجود به‌عنوان زیرمجموعه دانشگاه‌های استانی بازتعریف شده و در قالب دانشکده‌ها و واحدهای تخصصی فعالیت خواهند کرد. این بازآرایی فرصت مناسبی برای استانداردسازی و ارتقای فضاهای آموزشی، خوابگاه‌ها، کتابخانه‌ها و امکانات تربیتی ـ ورزشی فراهم می‌سازد. همچنین هر استان می‌تواند متناسب با نیازهای جمعیتی و آموزشی خود برای توسعه فضاهای جدید برنامه‌ریزی کند. بر این اساس، پیش‌بینی می‌شود که هر دانشکده دست‌کم دو ساختمان اختصاصی داشته باشد.
فرآیند انتصابات در دانشگاه استانی در چارچوب ساختار تازه چگونه خواهد بود؟
سرپرست دانشگاه فرهنگیان استانی از میان اعضای هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان با اولویت انتخاب از همان استان تعیین می‌شود و پس از ارزیابی عملکرد شش‌ماهه، برای احراز سمت ریاست دانشگاه به شورای عالی انقلاب فرهنگی معرفی خواهد شد.
در سطح ملی، کمیته انتصابات سازمان مرکزی با رویکرد شفافیت، شایسته‌گزینی علمی و اخلاقی و در راستای تقویت مأموریت تربیت معلم فعالیت می‌کند. در استان‌ها نیز، جز در مورد روسای دانشکده‌ها و معاونان برنامه‌ریزی و توسعه منابع، سایر معاونان و مدیران توسط کمیته انتصابات دانشگاه استانی با هدایت رئیس دانشگاه استان انتخاب و منصوب خواهند شد. سازمان مرکزی نیز متعهد است در کوتاه‌ترین زمان پیشنهادهای استان‌ها را بررسی و تأیید کند. این نکته هم یادآوری کنم که قانون اصلی حاکم بر ساختار و انتصابات جدید همان آئین نامه جامع مدیریت دانشگاه ها مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی است. امیدواریم با این سازوکار، سال تحصیلی جدید برای دانشگاه فرهنگیان با آغاز زیبا و امید‌بخش همراه باشد.
ملاحظه یا نکته‌ای اگر باقی مانده است، بفرمایید.
دانشگاه فرهنگیان مهم‌ترین مأموریت کشور را در حوزه تربیت سرمایه انسانی بر عهده دارد. برداشت بنده این است که مسئولان کشور هنوز اشراف کافی بر نیازها و استانداردهای واقعی این حوزه ندارند. تحول ساختاری اخیر، تنها گام نخست در مسیر اصلاحات بنیادین است و با چشم‌انداز مطلوبی که در اسناد بالادستی و استانداردهای جهانی ترسیم شده، فاصله قابل‌توجهی داریم. برای رسیدن به نقطه مطلوب، نیازمند گام‌های بلندتر، منسجم‌تر و با پشتوانه ملی هستیم. ان‌شاءالله اگر فرصت دیگری فراهم شود، ابعاد این نیازها و مسیر پیش‌ِرو را به تفصیل تشریح خواهم کرد.